De voormalige tegelfabriek Rottiers in Tisselt, sinds 1998 een beschermd monument, raakte door jarenlange leegstand ernstig verwaarloosd, wat leidde tot een dossier bij Inspectie Onroerend Erfgoed. Vanwege de grote impact op de dorpsomgeving kocht streekintercommunale IGEMO, op verzoek van de gemeente Willebroek, de fabriekssite aan om deze te herbestemmen.
Het multidisciplinaire ontwerpteam kreeg de opdracht om binnen het projectkader en rekening houdend met de financieel-economische haalbaarheid, de meest innovatieve en respectvolle herbestemming voor de voormalige tegelfabriek te ontwerpen. In nauwe samenwerking met het Agentschap Onroerend Erfgoed en de dienst Ruimtelijke Ordening van de gemeente Willebroek kreeg de herbestemming zijn uiteindelijke vorm.
De integratie van historische elementen en innovatieve, milieuvriendelijke concepten biedt een unieke kans om erfgoedwaarden te combineren met duurzame woonoplossingen. Dit maakt de Tegelfabriek Rottiers tot een voorbeeld van succesvolle en duurzame herbestemming.
Duurzaamheid
Bouwheer en ontwerpteam streven naar een toekomstgerichte integratie van innovatief wonen en erfgoedwaarden, met een sterke focus op duurzaamheid. Dit biedt de beste kans om deze waardevolle industriële erfgoedsite nieuw leven in te blazen en op te waarderen. De kern van het ontwerp is een belevingssite voor industrieel erfgoed die de dorpse dynamiek versterkt en waar het aangenaam wonen is.
Sociale aspecten
Het herontwikkelingstraject richt zich op het beleefbaar maken van de geschiedenis, de ziel en het historisch functioneren van de site, terwijl duurzaamheid centraal staat. Dit wordt gerealiseerd door het integreren van historische elementen in het ontwerp, zoals de restauratie van de beschermde trapgevels, de directeurswoning en voormalige melkerij, de machinekamer als venster op het verleden en de integratie van de ter plaatse geproduceerde en verhandelde tegels.
De Tegelstraat, een buitenstraatje waar oude machines en het tegelproductieproces worden getoond, vormt de verbinding tussen het oude en het nieuwbouw gedeelte. Deze buitenruimte bevordert interactie en gemeenschapsvorming, terwijl het erfgoedverhaal levendig blijft.
Om de buurt inzicht te geven in de historiek van de site, maar tegelijkertijd ook om de nog aanwezige geproduceerde materialen (tegels, dakpannen) te inventariseren en herbestemmen/verhandelen werden een reeks workshops georganiseerd. Sociale duurzaamheid (het betrekken van buurtbewoners, bewustwording/educatie omtrent materiaalhergebruik) en milieutechnische duurzaamheid (materiaalhergebruik) worden zo gestimuleerd.
Energie-efficiëntie
Keuze voor energiezuinige technieken en materialen om de ecologische voetafdruk te minimaliseren:
• Doorgedreven isolatie en studie omtrent zomercomfort in relatie tot isolatie, ventilatie, beglazing en geothermie.
• BEO-veld met gemeenschappelijke warmtepomp en lage-temperatuur distributie.
• Individuele boosterwarmtepompen voor sanitair warm water, met mogelijkheid tot energieterugwinning in koelmodus.
• Ventilatiesysteem D met aardwarmtewisselaar voor efficiënte ventilatie.
• Collectief PV-systeem voor energieopwekking, met mogelijkheid tot energiedelen via een energiegemeenschap
Materialen
Om de milieu-impact te verminderen worden circulaire bouwmethoden toegepast door gebruik van niet-conventionele bouwmaterialen en aanpasbaarheid met oog op toekomstperspectief voor de site.
De economisch haalbare verbeteringen uit een TOTEM analyse zijn aangewend voor de materialenkeuzes. Er worden meer biologische en geo-sourced materialen toegepast en schadelijke behandelingen (verven, lakken, lijmen,…) worden zoveel mogelijk beperkt of vervangen door milieuvriendelijke alternatieven.
Een aantal appartementen wordt zodanig ingericht en voorzien van technieken dat ze op termijn eenvoudig omgevormd kunnen worden tot gemeenschapsruimten of handelsruimten. De binnenwanden van de woningen worden voorzien in lichte wanden of kastenwanden. Verder worden de ruimtes als open vlakken gezien tijdens het ontwerp zodat de gebruiker een grotere vrijheid heeft de ruimten her in te delen. De bouwdelen die het meest waarschijnlijk op termijn gedemonteerd moeten worden, zijn mechanisch bevestigd. De constructieve hiërarchie werd aangehouden om de impact van interventies te beperken.
Waterbeheer
Om waterverbruik te verminderen worden systemen voor regenwateropvang en hergebruik geïntegreerd. Regenwaterinfiltratie is voorzien via een wadi en rechtstreekse infiltratie van regenwater dat op verhardingen valt door aanwezigheid van voldoende groenzones en waterpasserende verhardingen.
Ecologie
• Groene zones worden voorzien om de biodiversiteit te bevorderen en een gezonde leefomgeving te bieden.
• Zachte mobiliteit wordt bevorderd door in te zetten op comfortabele fietsenstalling en goede toegankelijkheid van de site. Elektrificatie van voertuigen wordt aangemoedigd door het voorzien van kwalitatieve laadinfrastructuur met lokale duurzame energieopwekking (PV). Deelmobiliteit wordt aangemoedigd door samenwerking met externe partijen.
Opdrachtgever
IGEMO streekintercommunale
Architect
Stramien cv i.s.m. LMS Architecten
Locatie
Tisselt
Doorlooptijd
2023 - 2026