Muziekcentrum De Bijloke

Op 3 september 2020 opende de vernieuwde concertzaal van Muziekcentrum De Bijloke officieel zijn deuren. Het doel van het project was om een vernieuwde, eigentijdse concertzaal te creëren waar de concertbeleving centraal staat. Dit werd gerealiseerd binnen de historische context van een 13e-eeuws beschermd monument, één van de eerste metselwerkconstructies in België gebouwd als middeleeuwse ziekenzaal “domus hospitalis” voor armen, zieken en reizigers.

Voor het oude dakgebinte werd destijds in Zuid-België een heel bos eiken omgehakt. Van daar reisden de boomstammen, wellicht vlottend, over Luik en Dordrecht, en over de Zwinhaven van Damme naar Gent. Controle van de bestaande dakconstructie gaf aan dat ze niet de bijkomende belasting van de trekkeninstallatie kon dragen. De opdracht bestond er in om een constructie te ontwerpen die tussen de bestaande kapconstructie verdwijnt.

Om de gewenste akoestiek voor de concertzaal te realiseren, werd de bestaande zaal volledig ontmanteld en werd het bestaande plenum uitgediept om de nagalmtijd te optimaliseren. Voor dit uitdiepen was het nodig om de historische muren in metselwerk, die bovendien scheef stonden, lokaal te onderschoeien en de bestaande funderingen te versterken. Daarna werd er een volledig nieuwe, waterdichte kuip in beton gemaakt, die losstaat van het historische monument.

Er werden een nieuwe tribune, podium en een koorconstructie opgebouwd, omringd door een houten lambrisering die speciaal ontworpen werd om de reflectie van het geluid te optimaliseren. Deze elementen staan eveneens los van de bestaande constructie. Boven deze lambrisering werd het monument behouden en werden er enkel schilderwerken uitgevoerd.

Het podium zelf werd eveneens volledig in beton uitgevoerd om massa te creëren omwille van akoestische reden. Een hol houten podium trilt mee met de lage tonen van een orkest, wat de klankkast verstoord.

Eén van de meest delicate ingrepen tijdens de werken was het plaatsen van de technische constructie boven het podium. Hier moest namelijk een nieuwe trekkeninstallatie en houten reflectoren worden opgehangen. Controle van de bestaande dakconstructie in samenwerking met onze dochterfirma Lüning gaf aan dat de bestaande eeuwenoude houten dakconstructie niet de bijkomende belasting van de nieuwe theatertechnische installatie kon dragen. De opdracht bestond er nu uit om een constructie te ontwerpen die tussen de bestaande kapconstructie geplaatst kon worden en zodanig dat deze visueel niet opvalt.

De nieuwe spantconstructie werd door ABT zo ontworpen dat ze bijna verdwijnt in het geheel van de houten dakconstructie, uiteraard sterk genoeg is, en vooral praktisch uitvoerbaar is. De spantconstructie is opgebouwd uit stalen bow-string spanten met een overspanning van 16m en een boog van 5m. De boogvorm is gelijkaardig aan de hoofdbogen van de houten dakconstructie. Alle elementen moesten binnen kunnen via één dubbele deur. De bogen worden opgelegd op de bestaande metselwerkmuren.

Dit bleek tijdens uitvoering een klein huzarenstukje te zijn omdat toen aan het licht kwam dat de bestaande muren in historisch metselwerk niet vol, maar hol waren. Door creatief constructief na te denken zijn we er toch in geslaagd om een subtiele, onzichtbare opleg te realiseren, haast identiek aan de opleg van de bestaande houten spanten. Tevens werd de detaillering zo gemaakt dat de uitgebreide bekabeling van meer dan 200 kabels nagenoeg onzichtbaar kon worden weggewerkt in zwarte kabelgoten die door de dakconstructie lopen.

De ambities voor dit project waren groot, maar ze werden absoluut ingelost! Tijdens uitvoering was er veel oog voor detail en door samen te werken met alle partijen zijn we er samen in geslaagd om een prachtig resultaat af te leveren. Om het met de woorden van de directeur van de Bijloke, Geert Riem, te zeggen: “In de Bijloke verenigen we het beste van twee werelden: de charme van een historisch pand met de verfijnde akoestiek van een modern muziekcentrum. Het is een droom die uitkomt.” De opdracht om er een state-of-the-art muziekcentrum van te maken is volgens hem geslaagd en wij zijn fier dat we dit samen met de rest van het team hebben kunnen realiseren.

Als partner van DRDH Architects uit Londen was ABT België verantwoordelijk voor de lokale, technische begeleiding van de architect en akoesticus, opmaak van de technische aanbestedingsdocumenten, kostenbegeleiding, stabiliteitsstudie, evacuatiestudie, epb-verslaggeving en werfcontrole.